Содержание разделов и тем дисциплины

Теоретическая часть дисциплины

Раздел 1. Киришүү (введение)

Тема 1. Кыргыз тили жөнүндө жалпы маалымат (Общие сведения о кыргызском языке). Кыргыз жана орус тилдеринин типологиялык өзгөчөлүктөрү (Типологические особенности кыргызского и русского языков).

Содержание темы.

Тема 2. Кыргыз жазуусунун тарыхы: Орхон жазуусу; араб алфавити; реформаланган араб алфавити; латын грфикасы; орус алфавитинин негизиндеги жаңы кыргыз алфавити (История кыргызской письменности: Орхоно-Енисейская письменность; арабский алфавит; реформированный арабский алфавит; латинская графика; новый кыргызский алфавит на основе русского алфавита).

Содержание темы.

Раздел 2. Фонетика

Тема 1. Кыргыз тилинин тыбыштык составы (Звуковой состав кыргызского языка).

Содержание темы

Тема 2. Үндүү тыбыштардын классификациясы (Классификация гласных звуков):

           Тилдин катышына карата (По месту образования):

а) тил алды же ичке үндүүлөр (гласные переднего ряда или мягкие);

б) тил арты же жоон үндүүлөр (гласные заднего ряда или твердые).

           Жаактын ачылышына карата (По степени подъёма языка):

а) кең үндүүлөр (Широкие гласные или гласные нижнего подъёма);

б) кууш үндүүлөр (Узкие гласные или гласные верхнего подъёма).

           Эриндердин катышына карата (По степени участия губ):

а) эринчил (губные);

б) эринчил эмес, ачык (негубные).

           Үндүүнүн созулушуна карата (По долготе и краткости):

а) созулма (долгие);

б) кыска (краткие).

Содержание темы.

Тема 3. Үнсүз тыбыштардын классификациясы (Классификация гласных звуков):

            Үнсүздөрдүн тыбыштык жасалуу ордуна жана жасалуу ыгына карай бөлүнүшү (По месту образования звука или органа, участвующего в его образовании):

а) кош эринчил (губно-губные);

б) эрин тишчилдер (губно-зубные):

в) уччулдар (переднеязычные);

г) орточулдар (среднеязычные);

д) түпчүлдөр (заднеязычные);

е) артчылдар (глубоко-заднеязычные).

            Жасалуу ыгына карата (По способу образования):

а) жарылмалар (смычные или взрывные);

б) жылчыкчылдар (проточные или щелевые);

в) бириккен үнсүздөр (аффрикаты или слитные);

г) дирилдеме (дрожащие).

            Үнсүз тыбыштардын үн менен тыбыштын катышына карата (по участию шума и голоса в образовании гласного звука):

а) уяң үнсүздөр (сонорные);

б) шуулдама, шоокумдуу үнсүздөр (шумные);

в) жумшак (звонкие);

г) каткалаң (глухие).

Тема 4. Муун жана муундун типтери, ташымал (слог, типы слогов в кыргызском языке, перенос).

Тема  5. Басым, анын орус тилиндеги басымдан өзгөчөлөнүшү (ударение, его отличие от ударения в русском языке).

Тема 6. Сингармонизм закондору – кыргыз тилиндеги негизги фонетикалык закондор (Закон сингармонизма – основной фонетический закон кыргызского языка).

Раздел 3. Графика жана орфография

Тема 1. Кыргыз графикасынын айрым өзгөчөлүктөрү (Некоторые особенности кыргызской графики).

Содержание темы.

Тема 2. Кыргыз тилинин морфологиялык, фонетикалык, традициялык, орфографиялык принциптери (Принципы кыргызской орфографии: морфологический, фонетический, традиционный).

Содержание темы.

Раздел 4. Лексикология

Тема 1. Лексикология жана анын предмети, милдеттери (Предметы и задачи лексикологии).

Тема 2. Сөз жана анын лексикалык, грамматикалык маанилери (Слово и его лексическое, грамматическое значения). Омонимдер (Омонимы). Синонимдер (Синонимы). Антонимдер (Антонимы).

Раздел 5. Фразеология

Тема 1. Фразеологиялык бирдиктердин (фразеологизмдердин) негизги типтери (Фразеологические единицы и их основные типы): фразеологиялык ширешме (фразеологические сращения; фразеологиялык биримдик (фразеологическое единство); фразеологиялык айкалыш (фразеосочетания).

Раздел 6. Лексикография

Тема 1. Кыргыз лексиографиясф жөнүндө маалымат (Общие сведения о кыргызской лексикографии).

Раздел 7. Грамматика

Тема 1. Грамматика - сөз жасоону, сөз өзгөртүүнү, сөз айкаштарын, сүйлөм түзүүнү изилдеген тил илиминин бир тармагы (Грамматика как раздел науки о языке, изучающий образование и изменение слов, словосочетаний и предложений): Морфология жана синтаксис грамматиканын бөлүктөрү катары (Морфология и синтаксис как разделы грамматики).

Тема 2. Сөздүн морфологиялык составы: сөздүн уңгусу, мүчөлөрү (Морфологический состав слова: корень слова, аффиксы). Сөздүн негизи (Основа слова).

Тема 3. Жөнөкөй жана татаал сөз: кош, кошмок жана кыскартылган сөздөр (Простые и сложные слова: составные парные слова, сокращенные слова).

Раздел 8. Сөз түркүмдөрү (части речи)

Тема 1. Зат атооч (Имя существительное). Зат атоочтун лексикалык жана грамматикалык белгилери (Лексические и грамматические признаки имени существительного). Зат атоочтун таандык, жөндөмө, жак, сан категориялары (Категории числа, принадлежности, падежа сказуемости имен существительных).

Тема 2. Сын атооч (Имя прилагательное). Сын атооч жөнүндө жалпы түшүнүк (Общие сведения о прилагательных). Сын атоочтун морфологиялык өзгөчөлүктөрү (Морфологические свойства прилагательных). Сын атоочтун жай, салыштырма, басандатма, күчөтмө даражалары (Степени сравнения прилагательных: положительная, степень слабого проявления признака, превосходная). Татаал сы атоочтор (Сложные прилагательные). Сын атоочтун жасалышы (Словообразование прилагательных)

Тема 3. Сан аточ (Имя числительное). Сан атооч жөнүндө жалпы түшүнүк (Общие сведения о числительных). Сан атоочтун негизги топтору Разряды числительных). Сан атоочтун жасалышы (Словообразование числительных).

Тема 4. Ат атооч (Местоимение). Ат атоо жөнүндө жалпы түшүнүк (Общие сведения о местоимениях). Ат атоочтун негизги топтору (Разряды местоимений): таандык ат атооч (притяжательные местоимения); шилтеме ат атооч (вопросительные местоимения); аныктама ат атооч (определительные местоимения); тангыч ат атооч (отрицательные местоимения); күдүк ат атооч (неопределенные местоимения); өззүк ат атооч (возвратные местоимения).

Тема 5. Этиш (Глагол). Этиш жөнүндө жалпы түшүнүк (Общее понятие о глаголе). Этиштин баштапкы формасы (Исходная форма глагола). Жөнөкөй жана татаал этиштер (Простые и сложные глаголы). Өтмө жана өтпөс этиштер (Переходные и неперходные глаголы). Мамиле категориясы (Категория залога): баштапкы (негизги) мамиле (основной залог); кош мамиле (взаимно-совместный залог); аркылуу мамиле (понудительный залог); өздүк мамиле (возвратный залог); туюк мамиле (страдательный залог).

            Ыңгай категориясы (Категория наклонения): буйрук ыңгай (повелительное наклонение); шарттуу ыңгай (условное наклонение); каалоо-тилек ыңгай (желательное наклонение); максат ыңгай (целевое наклонение); баяндагыч ыңгай (изъявительное наклонение).

            Чак категориясы (Категории времени):

            Өткөн чак (Прошедшее время): айкын өткөн чак (прошедшее определённое время); жалпы өткөн чак (прошедшее общее (неопределённое) время); капыскы өткөн чак (прошедшее неожиданное время); адат өткөн чак (длительное или многократное прошедшее время).

            Учур чак (Настоящее время): учур-келер чак (настоящее-будущее время); нагыз учур чак (настоящее сложное время).

            Келер чак (Будущее время): айкын келер чак (будущее определенное время); арсар келер чак (будущее неопределенное время); татаал келер чак (будущее сложное время).

            Жак жана сан категориялары (Категории лица и числа).

Раздел 9. Этиштин өзгөчө формалары (Особые формы глаголы)

Тема 1. Атоочтук (Причастие). Атоочтуктун жасалышы (Образование причастий).

Тема 2. Чакчылдар (Деепричастие). Чакчылдардын жасалышы (Образование деепричастий).

Тема 3. Кыймыл атоочтор (Имена действия). Кыймыл атоочтун жасалышы (Образование имен действия).

Тема 4. Көмөкчү этиштер (Вспомогательные глаголы)

Раздел 10. Тактооч (Наречие)

Тема 1. Тактоочтордун маанисине карай бөлүнүшү (разряды наречий по значению). Татаал тактоочтор (Сложные наречия).

Раздел 11. Кызматчы сөздөр (Служебные слова или служебные части речи)

Тема 1. Жандоочтор (Послелоги). Жандоочтордун пайда болушу (Образование послелогов).

Тема 2. Байламталар (Союзы). Багындырбас байламталар (Сочинительные союзы). Багындыргыч байламталар (Подчинительные союзы).

Тема 3. Бөлүкчөлөр (Частицы). Бөлүкчөлөрдүн маанисине карай бөлүнүшү (Разряды частиц по значению).

Раздел 12. Модалдык сөздөр (Модалные слова)

Тема 1. Модалдык сөздөрдүн маанисине жана кызматына карай бөлүнүшү (Разряды модальных слов по значению и функциям в речи).

Раздел 13. Сырдык сөздөр (Междометия)

Тема 1. Сырдык сөздөрдүн маааниси жана алардын сүйлөмдөрдөгү орду (Значения междометия).

Раздел 14. Тууранды сөздөр (Подражательные слова)

Тема

Синтаксис

Раздел 15.

Тема 1. Сөз айкаштары (Словосочетания). Атоочтук сөз айкаштары (Именные словосочетания). Этиштик сөз айкалыштары (Глагольные словосочетания). Жандоочтук байланыштагы сөз айкалыштары (Послелоговые словосочетания).

Раздел 16. Жөнөкөй сүйлөмдүн синтаксиси (Синтаксис простого предложения)

Тема 1. Сүйлөм (Предложение). Жай сүйлөм (Повествовательное предложение). Суроолуу сүйлөм (Вопросительное предложение). Илептүү сүйлөм (Восклицательное предложение). Сүйлөмдөгү сөздөрдүн тизмектелиши жана алардын өз ара байланышы (Выражение синтаксических связей в словосочетаниях и связь слов в предложении).

Раздел 17. Сүйлөмдөгү сөздөрдүн байланышы (Связь слов в предложении)

Тема 1. Эрчишүү (Согласование). Башкаруу (Управление). Ыкташуу (Примыкание). Таандык байланыш (Притяжательная связь).

Раздел 18. Мүчөлөрү (Члены предложения)

Тема 1. Сүйлөмдүн баш мүчөлөрү (Главные члены предложения). Ээ (Подлежащее). Татаал ээ (Составное подлежащее). Ээнин милдетин аткаруучу сөздөр (Выражение подлежащего).

Тема 2. Баяндооч (Сказуемое). Баяндоочтун милдетин аткаруучу сөздөр (Выражение сказуемого). Этиштик баяндооч (Глагольное сказуемое). Атоочтук баяндооч (Именное сказуемое). Жөнөкөй жана татаал баяндооч (Простое и составное сказуемое).

Тема 3. Айкындооч мүчөлөрү (Второстепенные члены предложения). Жөнөкөй жана татаал айкындооч (Простые и сложные второстепенные члены). Аныктооч (Определение). Жандооч (Приложение). Толуктооч (Дополнение). Бышыктооч (Обстоятельство). Бышыктоочтордун бөлүнүшү (Разряды обстоятельств). Сыпат бышыктооч (Обстоятельство образа действия). Орун бышыктооч (Обстоятельство места). Мезгил бышыктооч (Обстоятельство времени). Максат бышыктооч (Обстоятельство цели). Сан өлчөм бышыктооч (Обстоятельство меры). Себеп бышыктооч (Обстоятельство причины).

Тема 4. Сүйлөмдүн бир өңчөй мүчөлөрү (Однородные члены предложения).

Тема 5. Бир өңчөй ээлүү сүйлөм (Предложение с однородными подлежащими). Бир өңчөй баяндоочтуу сүйлөм (Предложение с однородными сказуемыми). Бир өңчөй айкындоочтуу сүйлөм (Предложения с однородными второстепенными членами).

Тема 6. Атама сүйлөм (Назывные предложения). Жакту сүйлөм (Личные предложения). Толук сүйлөм (Полные предложения). Кемтик сүйлөм (Неполные предложения).

Тема 7. Грамматика жагынан сүйлөмгө мүчө боло албаган сөздөр (Слова, грамматически не связанные с предложением). Каратма сөз (Обращение). Киринди сөз (Вводные слова). Сырдык сөз (Междометия).

Раздел 18. Татаал сүйлөмдүн синтаксиси (Синтаксис сложного предложения)

Тема 1. Татаал сүйлөм (Сложное предложение). Тең байланыштагы татаал сүйлөм (Сложносочиненное предложение). Байламталуу жана байламтасыз тең байланыштагы татаал сүйлөмдөр (Союзные и бессоюзные сложносочиненные предложения).

Тема 2. Багыныңкы байланыштагы татаал сүйлөм (Сложноподчиненное предложение). Мезгил багыныңкы сүйлөм (Придаточные предложения времени). Шарттуу багыныңкы сүйлөм (Условные придаточные предложения). Себеп багыныңкы сүйлөм (Придаточные предложения причины). Максат багыныңкы сүйлөм (Придаточные предложения цели). Сыпат багыныңкы сүйлөм (Придаточные предложения образа действия). Каршы багыныңкы сүйлөм (Уступительные придаточные предложения). Салыштырма багыныңкы сүйлөм (придаточные предложения сравнения).

Раздел 19. Иш кагаздары (Деловая документация)

Тема 1. Токтомдор (постановления), буйруктар (приказы), протоколдор (протоколы), докладдык запискалар (докладные записки), справкалар (справки), инструкциялар (инструкции), отчёттор (отчёты), арыздар (заявления), каттар (письма), түшүндүрмө каттар (объяснительные записки), акттар (акты), эмгек контракттар (трудовые соглашения), сода контракттар (торговые контракты) жана башкалар (и другие).